Archwium 2017 | Miłosz Festiwal

Festiwal Miłosza 8 – 11 czerwca 2017
Tytuł edycji: „Zaczynając od moich ulic”

Cztery festiwalowe dni wypełnione spotkaniami autorskimi, debatami, koncertami, filmami, czytaniem i komentowaniem wierszy – na początku czerwca (8–11 czerwca) Kraków stał się światową stolicą poezji. Festiwal Miłosza był okazją do spotkania z najwybitniejszymi polskimi twórcami, m.in.: Adamem Zagajewskim, Ewą Lipską, Anną Piwkowską, Marcinem Świetlickim, a także gośćmi z trzech kontynentów, wśród nich: Antjie Krog (RPA), Linn Hansén (Szwecja), Evelyn Schlag (Austria), Petr Hruška (Czechy), Joachim Sartorius (Niemcy) i Robert Pinsky (USA). Dyrektorem artystycznym festiwalu został poeta i krytyk literacki Krzysztof Siwczyk.

Hasłem przewodnim festiwalu był tytuł zbioru szkiców i przekładów Czesława Miłosza – „Zaczynając od moich ulic”, wydanego w 1985 r. przez Instytut Literacki w Paryżu. – „Czesław Miłosz diagnozował czasy, w jakich przyszło mu żyć, czerpiąc z doświadczenia na wskroś indywidualnego. Bez intymności lirycznego »ja« nie można pomyśleć jakiegokolwiek »ty«, »my«, »oni«“ – wyjaśnia Krzysztof Siwczyk. – „Bez ściszonego, prywatnego języka, trudno o rozumienie języków buntu, miłości, ideologii, Bogów i śmierci. Bez autoanalizy nie wskóramy niczego w świecie, który jest przede wszystkim własną ulicą i prywatnym widokiem z okna. Jest własnym ograniczeniem, słabością, wstydem, i nade wszystko samotnością. Czy Czesław Miłosz był poetą prywatności? I co to w ogóle znaczy być poetą prywatnym? Jak chronić tę jedyność i własną niepowtarzalność przed przemocą życiowych konwencji? To tylko niektóre z pytań, jakie padną podczas tegorocznego Festiwalu Miłosza.”

Festiwal, jak co roku, był spotkaniem różnych poetyckich prywatności i wybitnych literackich indywidualności. „W Krakowie usłyszymy ich wspólny język, uzgodniony w dialogu częstokroć sprzecznych lirycznych interesów. Każdy z poetów mieszka na innej ulicy, każdy patrzy z okien na swoje niebo. Zapytamy więc o cechy wspólne tych ulic i tych nieb. Kto wie, być może na chwilę uda nam się zamieszkać i zmieścić w jakimś intymnym uniwersum” – mówiła Olga Brzezińska, prezes Fundacji Miasto Literatury, która wraz z Krakowskim Biurem Festiwalowym organizuje festiwal.

Wszystkich, którzy kochają czytać, w szczególności poezję, czekały na początku czerwca intensywne cztery dni wypełnione spotkaniami, debatami, czytaniem i komentowaniem wierszy, a także koncertami, spektaklami i filmami. Podczas festiwalu, już po raz drugi z rzędu, została także wręczona Nagroda im. Wisławy Szymborskiej.

„Dzięki strategicznym partnerstwom m.in. z Fundacją Wisławy Szymborskiej festiwal jest ważnym głosem w debacie o przyszłości czytelnictwa w Polsce” – mówiłą Magdalena Łukasik, zastępca dyrektora Krakowskiego Biura Festiwalowego. – „Dzięki obecności twórców z całego świata, Kraków podczas Festiwalu Miłosza staje się centrum poetyckiego świata, w którym o poezji mówi się różnymi językami i do którego, na te cztery dni, warto przyjąć zaproszenie.”

Wydarzeniem, na które czekało wielu miłośników poezji, było z pewnością spotkanie z Robertem Pinskym – poetą nominowanym do Nagrody Pulitzera, tłumaczem utworów Czesława Miłosza zebranych w tomie „The Separate Notebooks”. Kraków odwiedzili także: pochodzący z Niemiec Joachim Sartorius –laureat nagrody Scheerbarta za tłumaczenie współczesnej poezji amerykańskiej i członek German Academy of Language and Literature oraz urodzona w Południowej Afryce Antjie Krog, autorka licznych tomów poezji, prozy i dramatu. Ze Szwecji przybyła Linn Hansén – poetka i redaktor naczelna magazynu kulturalnego „Glänta”, współpracująca z Festiwalem Poezji w Göteborgu i Queer Literature Festival. Pod Wawelem zawitali także: Petr Hruška – zaliczany do grona najwybitniejszych czeskich poetów tworzących po 1989 r., współorganizator wieczorów literackich, festiwali i wystaw w Ostrawie oraz austriacka poetka Evelyn Schlag.

UWAGA: specjalnie na festiwal, we współpracy z wydawnictwami: a5, Instytut Mikołowski, Lokator, Wydawnictwo Literackie i Wydawnictwo Znak, ukazało się pięć tomów – polskich przekładów dzieł autorstwa pięciorga naszych zagranicznych gości (Linn Hansén, Petra Hruški, Antjie Krog, Roberta Pinsky’ego i Joachima Sartoriusa).

Tłumy czytelników pojawiło się na spotkaniach z niezwykle cenionymi twórcami: Adamem Zagajewskim oraz Ewą Lipską. Festiwal był także okazją do spotkania z Anną Piwkowską – poetką oraz autorką eseistycznej książki o życiu i twórczości Anny Achmatowej, Martą Eloy Cichocką – poetką, tłumaczką, stypendystką Fundacji im. Michela d’Ornano oraz fotografką, a także z Urszulą Zajączkowską – poetką, botanikiem i artystką wizualną, określaną mianem świadomej „poetki przyrody”. W czytaniu i komentowaniu poezji wzięli udział również: nominowany do Nagrody Literackiej Nike Karol Maliszewski, fotograf, poeta, autor esejów oraz tekstów krytycznych o sztuce Wojciech Wilczyk oraz Marcin Sendecki – nominowany do wielu prestiżowych nagród poeta, związany w latach 80. i 90. z pismem „brulion”.

Inauguracyjny wykład „Miłosz Lecture” wygłosił prof. Tadeusz Sławek – poeta, tłumacz, eseista, literaturoznawca i wykładowca uniwersytecki. Zaplanowano także trzy debaty: poświęconą intymności języków, dyskusję o micie artysty w kulturze narcyzmu i tradycyjnie już debatę poświęconą sztuce przekładu. Jak co roku w trakcie Festiwalu odbyły się warsztaty translatorskie, warsztaty krytyki literackiej, które poprowadzili Michał Nogaś, Paulina Małochleb i Justyna Sobolewska, a także poetyckie warsztaty dla dzieci.

W ramach Festiwalu premierę miał także, oparty na motywach poezji Czesława Miłosza, spektakl „Po wygnaniu”, w reżyserii Tomasza Cyza, wyprodukowany przez Fundację Miasto Literatury i Teatr Nowy Proxima. Festiwal wyszedł również poza sale i audytoria ze specjalnymi projektami zaplanowanymi w ramach pasma Off Miłosz.

Coś dla siebie znaleźli w programie także fani muzyki. Nie lada wydarzeniem były koncerty: formacji Julia i Nieprzyjemni z Marcinem Świetlickim oraz Pablopavo i Ludziki.